W dniu 26 kwietnia 2023 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą sądy drugiej instancji powinny rozpatrywać sprawy w składzie trzyosobowym, a nie jednoosobowym jak dotychczas.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2023 r.
Wprawdzie uchwała została podjęta w sprawie dotyczącej prawa pracy, jednak ma zastosowanie do wszystkich postępowań cywilnych. Zapytanie skierowane do Sądu Najwyższego dotyczyło zmian, które zostały wprowadzone do ustawy antycovidowej, chodzi dokładnie o art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4, który zmieniał skład trzyosobowy w sądzie odwoławczym na skład jednoosobowy. Sprawy mogły być rozpatrywane w powiększonym składzie, ale tylko w precedensowych i skomplikowanych sprawach, za zgodą prezesa sądu. Zmiana ta miała na celu przyspieszenie rozpoznawania spraw, a także – w czasie epidemii, eliminowała konieczność zbierania się w jednej sali przez trzech sędziów. Wspomniana uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego w sentencji wskazuje, że rozpoznanie sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego „ogranicza prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, ponieważ nie jest konieczne dla ochrony zdrowia publicznego i prowadzi do nieważności postępowania.”
Uchwała wywołała pewne zamieszanie, przede wszystkim pod kątem zapytania, czy obecnie wszystkie wyroki, które zostały wydane w składzie jednoosobowym są nieważne. Takie obawy są całkowicie niezasadne – przede wszystkim Sąd Najwyższy w samej uchwale wskazał, że taka wykładnia prawa obowiązuje od dnia jej podjęcia, a zatem od 26 kwietnia 2023 r. Wszystkie wcześniej wydane wyroki są ważne i wydane zgodnie z prawem. Wprawdzie uchwała podjęta przez Sąd Najwyższy została wydana w składzie siedmioosobowym i została jej nadana moc zasady prawnej, to jednak warto zauważyć, że nawet taka uchwała nie jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa i nie uchyliła wspomnianych zapisów ustawy antycovidowej. Jako zasada prawna uchwała obowiązuje wszystkie składy Sądu Najwyższego, ale powinny ją również stosować sądy powszechne w ramach jednolitej linii orzeczniczej.
Jak uchwała wpłynie na tempo procedowania spraw frankowych?
Takie postępowanie już można zaobserwować w sądach odwoławczych, jednak nie ma przy tym jednolitości. Część sądów podjęła decyzję, że wyznaczone rozprawy odwoławcze dla składów jednoosobowych zostają zniesione, następuje losowanie dodatkowych dwóch sędziów do składu i wyznaczane są ponowne terminy rozpraw, zazwyczaj niezbyt odległe (kilka tygodni do kilku miesięcy). W innych sądach sędziowie orzekają tak jak dotychczas, czyli jednoosobowo, powołując się na obowiązujące wciąż przepisy. Warto podkreślić, że również takie wyroki nie są automatycznie nieważne, musiałyby najpierw zostać podważone (np. poprzez złożenie skargi kasacyjnej) przez jedną ze stron.
Czy zatem wyznaczanie do rozpoznawania spraw odwoławczych powiększonych składów może wpłynąć na opóźnienie w wydaniu wyroków w sprawach frankowych? Jeżeli nawet nastąpi pewne przesunięcie w wydaniu tych wyroków, to nie powinno ono być znaczące, wszak sądy nie uczą się całkowicie nowych zasad orzekania, a jedynie powracają do tego, co obowiązywało do połowy 2021 r.
