Zapisy dotyczące zmiany oprocentowania i jego warunków w umowie kredytowej dotyczą bardzo ważnej części umowy kredytu złotówkowego. To właśnie te zapisy w umowie definiują umowę jako kredyt złotówkowy o zmiennym oprocentowaniu. Można stwierdzić, że zapisy o zmiennym oprocentowaniu są jednym z podstawowych fundamentów kształtujących charakter zobowiązania. Mowa tutaj oczywiście o stronach umowy tj. kredytobiorcy i banku. Albowiem to na co umawiają się strony umowy kredytu wprost rzutuje na rozmiar obowiązków z niej wynikających.
Zmiana oprocentowania kredytu złotówkowego czy nieważność umowy?
Jeśli zapis w umowie kredytu złotówkowego dotyczący możliwości zmiany wysokości oprocentowania zostanie uznany za wadliwy i w następstwie tego usunięty oznaczać to będzie, że dotychczasowe zobowiązanie, na które umówił się kredytobiorca z bankiem diametralnie zmieni swój charakter. A konkretniej z umowy kredytu o zmiennym oprocentowaniu na kredyt o oprocentowaniu stałym, wskazanym w momencie zawierania umowy. Taką zmianę nazywa się konwersją.
Podstawy prawne do zmiany oprocentowania kredytu złotówkowego
Podstawy do zmiany oprocentowania kredytu złotówkowego można znaleźć Kodeksie Cywilnym w art. 58 § 3 k.c. lub art. 3851 § 2 k.c. Takie rozwiązanie ma jednak poważną wadę. Dlaczego? Dlatego, że prowadzi do naruszenia autonomii woli stron umowy, które umawiały się na kredyt o oprocentowaniu zmiennym. Poprzez dokonanie zmiany zapisów dotyczących zmiany oprocentowania w rzeczywistości będą związane z innym rodzajem umowy kredytu złotówkowego.
PRAWO BANKOWE
W ślad za wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 14.05.2015 r., II CSK 768/14, warto podkreślić, że zamiana umowy kredytu ze zmiennym oprocentowaniem na umowę ze stałym oprocentowaniem prowadzi do bezpodstawnej zmiany charakteru zobowiązania, wprowadzając do stosunku prawnego, nowy, nieprzewidziany wcześniej przez strony element umowy w postaci stałości oprocentowania.
Stanowisko Sądu Najwyższego koresponduje w tym zakresie Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. TSUE z dnia 14.06.2012 r., C-618/10, który dopuszcza pozostawienie w mocy umowy, przy zaniechaniu stosowania nieuczciwego warunku umownego.
*Pod warunkiem braku jakiejkolwiek innej zmiany niż ta, która wynika z uchylenia nieuczciwych warunków.
Przy tym, jeśli dalsze obowiązywanie umowy jest prawnie możliwe zgodnie z zasadami prawa wewnętrznego. Zestawiając zatem potencjalne konsekwencje usunięcia wadliwego zapisu z prawem krajowym, a ściślej z treścią art. 3531 k.c. – pozostawienie w mocy umowy z pominięciem postanowień dot. zmiany oprocentowania – naruszałoby zasadę swobody umów.
- Kredyt złotówkowy
- Kredyt hipoteczny
- Zmiana oprocentowania kredytu
Nie można się nie sprzeciwić rozwiązaniu w postaci uzupełnienia nieuczciwego lub sprzecznego z przepisami prawa postanowienia, innymi warunkami zmiany oprocentowania z mocą wsteczną. Na próżno szukać obowiązujących przepisów, które mogłyby zastąpić wadliwe postanowienia umowy, zasad słuszności czy też ustalonych zwyczajów.
Nieuczciwe warunki umowy kredytu złotówkowego
Brak jest podstaw do uzupełniania luki powstałej po usunięciu wadliwego postanowienia określającego zmianę wysokości oprocentowania. Nie możemy przy tym skorzystać z przepisów o charakterze uzupełniającym-gdyż takich nie ma. Podobnie, praktyka nie wypracowała w tym zakresie ogólnie stosowanych zwyczajów czy zasad słuszności. Uzupełnienie umowy kredytowej na tej podstawie również jest niemożliwe.
Warto przy tym podkreślić, że jakiekolwiek próby uzupełniania nieuczciwie skonstruowanej umowy kredytowej powodowałoby skutek odmienny od założonego przez ustawodawcę. Założeniem przepisów o nieuczciwych warunkach umowy jest ich odstraszający charakter, aby w przypadku nieuczciwych działań podejmowanych przez przedsiębiorcę (bank) ponosił on negatywne konsekwencje swojego postępowania.
Z uwagi na poważne konsekwencje, uznanie za nieważną jedynie część umowy kredytowej, czy też wyeliminowanie postanowień uznanych za niedozwolone – nie powinno mieć miejsca. Jedynym prawnym i skutecznym rozwiązaniem jest ustalenie nieważności umowy kredytu złotówkowego pomiędzy złotówkowiczem a bankiem.
