Rok 2025 zapowiada się obiecująco dla posiadaczy kredytów frankowych, niosąc wiele istotnych zmian w zakresie walki o ich prawa na drodze postępowania sądowego. Czynnikiem przemawiającym za złożeniem pozwu przeciwko bankowi w bieżącym roku może okazać się nie tylko sprzyjające kredytobiorcom orzecznictwo, rosnąca liczba korzystnych dla Frankowiczów wyroków, lecz również przewidywana ustawa mającą usprawnić oraz przyspieszyć procesy sądowe w sprawach frankowych. W obliczu dynamicznie kształtującej się w 2024 roku linii orzeczniczej, zmieniającej się strategii procesowej banków oraz planowanych zmian legislacyjnych, pytanie o szansę na wygarną z bankiem w 2025 roku pozostaje aktualne.
Wpływ orzecznictwa TSUE oraz SN na sytuację Frankowiczów
Niewątpliwie wydane w ubiegłym roku przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jak i Sąd Najwyższy rozstrzygnięcia wzmocniły ochronę konsumentów oraz ugruntowały ich silną pozycję w dążeniu do unieważniania umów kredytowych.
Jak orzekał TSUE w sprawie Frankowiczów?
12 stycznia 2024 roku TSUE wydał wyrok w sprawie C-488/23, w którym stanął na stanowisku, że banki stosujące wadliwe zapisy w umowach kredytowych nie maja prawa do waloryzacji kapitału po stwierdzeniu ich nieważności.
Kolejno, 25 kwietnia 2024 roku Sąd Najwyższy ogłosił uchwałę III CZP 25/22, w której potwierdził, że obecność niedozwolonych klauzul przeliczeniowych w umowie skutkuje jej nieważnością. Konsekwencją stwierdzenia nieważności jest konieczność rozliczenia wzajemnych roszczeń stron w oparciu o teorię dwóch kondykcji, zgodnie z którą kredytobiorca zwraca bankowi kapitał kredytu, a bank zwraca kredytobiorcy wpłacone raty. Jednocześnie Sąd Najwyższy wskazał, że przedawnienie roszczeń banków rozpoczyna bieg od momentu zakwestionowania treści umowy przez kredytobiorcę. Ponadto zaznaczył, że nieuczciwe postanowienia zawarte w umowie kredytu nie mogą być zastąpione innymi np. poprzez odniesienie do kursu średniego NBP oraz że stronom umowy nie przysługują dodatkowe roszczenia po stwierdzeniu nieważności umowy.
Rozstrzygając sprawę o sygnaturze C-348/23 TSUE 3 maja 2024 roku podkreślił, że nie jest konieczne aby konsument składał przed sądem oświadczenie dotyczące jego wiedzy na temat skutków stwierdzenia nieważności umowy. Rozstrzygnięcie to okazało się szczególnie ważne w kontekście ustalenia daty wymagalności roszczeń kredytobiorcy, tj. daty od której należy naliczać ustawowe odsetki za opóźnienie.
Postanowieniem z dnia 8 maja 2024 roku, w sprawie C-424/22 TSUE przesądził, że niedopuszczalne jest podnoszenie przez bank zarzutu zatrzymania, prowadzącego do uniemożliwienia przez konsumenta uzyskania zasądzonych świadczeń.
Z kolei w uchwale III CZP 31/23 SN potwierdził, że bankom nie przysługuje prawo zatrzymania, podczas gdy mogą one skorzystać z potrącenia przysługujących im roszczeń.
Zgodnie z powyższym, Frankowicze wkroczyli w nowy rok pewnym krokiem. Ukształtowana przez kluczowe wyroki TSUE oraz uchwały Sądu Najwyższego pozycja kredytobiorców jest nadal korzystna oraz daje im duże szanse na wygraną z bankiem.
Zmiany legislacyjne w 2025 r. – ustawa frankowa
W II kwartale 2025 r. planowane jest przyjęcie przez Radę Ministrów projektu ustawy frankowej, której głównym założeniem jest usprawnienie oraz przyspieszenie procesów sądowych w sprawach frankowych.
Ministerstwo Sprawiedliwości prezentuje następujące założenia zapowiadanej ustawy:
- rozszerzenie możliwości orzekania w obu instancjach na posiedzeniach niejawnych, co przyspieszy wydawanie wyroków bez konieczności przeprowadzania rozprawy w tradycyjnej formie.
- wstrzymanie obowiązku spłaty rat kredytowych z chwilą doręczenia pozwu bankowi, które pozwoli na natychmiastowe uzyskanie zabezpieczenia dla kredytobiorcy.
- możliwość złożenia zeznań przez strony na piśmie oraz możliwość przesłuchiwania świadka w ramach rozprawy zdalnej, która umożliwi szybsze zebranie materiału dowodowego w sprawie.
- poszerzenie kompetencji referendarzy sądowych o m. in. możliwość umorzenia postępowania w przypadku cofnięcia pozwu lub apelacji, prowadzące do odciążenia pracy sędziego.
Projekt ustawy frankowej poprzez założenia upraszczające i przyspieszające procedury sądowe, niesie realną szansę na wzmocnienie sytuacji Frankowiczów. W 2025 roku droga do unieważnienia umowy frankowej wydaje się być prostsza, a poprzez automatyczne zawieszenie płatności rat kredytowych mniej uciążliwa.
Podsumowanie
Frankowicze w 2025 r. z uwagi na niezmiennie sprzyjające orzecznictwo europejskie i krajowe oraz zapowiadane zmiany ustawowe, mające wyeliminować proceduralne przeszkody w sporach sądowych, maja duże szanse na sprawne unieważnienie umowy kredytowej waloryzowanej do waluty obcej.
