W pierwszej połowie ubiegłego roku zapadły trzy istotne wyroki TSUE w sprawie Frankowiczów. Przełomowy wyrok w sprawie C-520/21 rozstrzygający kwestię bezumownego korzystania z kapitału, który zapadł 15 czerwca spowodował kolejną lawinę pozwów przeciwko bankom. Pod koniec 2023r. TSUE wydał kolejne orzeczenia opowiadając się ponownie po stronie kredytobiorców. Czego dotyczyły wyroki?
TSUE C-139/22 abuzywny charakter klauzul umownych
W związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-139/22 z dnia 21.09.2023, uregulowano kwestię skutków dodania nieuczciwego postanowienia umownego do rejestru klauzul abuzywnych prowadzonego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Trybunał uznał, że sąd krajowy ma uprawnienie do stwierdzenia, iż warunek umowny jest nieuczciwy, jeśli jego treść pokrywa się z klauzulą umieszczoną w rejestrze klauzul abuzywnych. Chodzi o to, że sąd nie musi każdorazowo weryfikować uczciwości zapisów umownych, co skraca czas procedowania spraw frankowych w polskich sądach.
Ponadto Trybunał przypomniał, że dyrektywa 93/13 została ustanowiona w celu ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami stosowanymi przez banki. W konsekwencji Trybunał uznał za uzasadnione usunięcie nieuczciwego warunku umownego z umowy kredytowej, co może prowadzić do jej nieważności. Zgodnie z wyrokiem, sąd krajowy nie jest uprawniony do utrzymania w mocy nieuczciwego zapisu, ponieważ pozostawienie wyboru między uczciwym a nieuczciwym warunkiem może skłonić niektórych konsumentów do zawarcia umowy opartej na nieuczciwej klauzuli umownej.
Dodatkowo, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej podkreślił istotę pojęcia „konsumenta„, zdefiniowanego w dyrektywie 93/13. Zgodnie z nią banki nie posiadają uprawnień do dokonywania różnicowania między kredytobiorcami ze względu na ich indywidualne cechy, ekonomiczną wiedzę dotyczącą oferowanych usług i produktów bankowych, czy też doświadczenie życiowe. Trybunał podkreślił wagę obowiązku informacyjnego spoczywającego na bankach względem każdego kredytobiorcy.
TSUE C-140/22 oświadczenie o skutkach nieważności umowy
Dnia 7 grudnia 2023r. w sprawie C-140/22, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że konsument nie jest zobowiązany składać oświadczenia dotyczącego skutków i konsekwencji nieważności umowy. W wyroku TSUE podkreślono, że inne stanowisko byłoby sprzeczne z Dyrektywą 93/13. Z tego powodu początek biegu terminu przedawnienia roszczeń oraz naliczania odsetek nie może zależeć od złożenia przez konsumenta oświadczenia o skutkach nieważności umowy.
Dodatkowo, Trybunał ponownie rozważył kwestię rozliczeń między Frankowiczami a bankiem po stwierdzeniu nieważności umowy kredytowej. TSUE kolejny raz podkreślił, że bank nie może żądać dodatkowych roszczeń w stronę kredytobiorców posiadających kredyty indeksowane i denominowane do franka szwajcarskiego po unieważnieniu umowy kredytowej.
TSUE C-28/22 przedawnienie roszczeń banków i zarzut zatrzymania
W kontekście sprawy C-28/22, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał jednoznaczne orzeczenie, stwierdzając, że termin, od którego zaczyna się naliczanie okresu przedawnienia roszczeń banków, nie może rozpoczynać się od trwałej bezskuteczności umowy. To oznacza, że banki nie mogą uzależniać rozpoczęcia biegu terminu od momentu trwałego unieważnienia umowy.
W ramach tego wyroku Trybunał szczególnie podkreślił, że banki nie mają prawa korzystać z zarzutu zatrzymania, zwłaszcza w sytuacji, gdy taki zarzut prowadziłby do utraty przez konsumentów odsetek ustawowych za opóźnienie. Praktyka ta, stosowana przez banki w oparciu o zarzut zatrzymania, dotychczas utrudniała proces rozliczeń między bankiem a frankowiczami po ustaleniu nieważności umowy kredytowej.
Zachęcamy do zapoznania się z pierwszą częścią artykułu.
