Stwierdzenie nieważności umowy frankowej jest coraz częściej spotykanym orzeczeniem w polskich sądach. Dla kredytobiorców jest to możliwość zakończenia sporów z bankiem i odzyskania części wpłaconych środków. Zanim jednak dojdzie do pełnego rozliczenia z bankiem, warto zrozumieć, jakie są prawa i obowiązki obu stron oraz jak wygląda proces wzajemnego rozliczenia.
Unieważnienie umowy frankowej – co to oznacza?
Stwierdzenie nieważności umowy frankowej oznacza, że taka umowa nie istniała od samego początku. Powodem unieważnienia są tzw. klauzule abuzywne, czyli niedozwolone zapisy, które znalazły się w umowie. W zależności od sytuacji kredytobiorcy – czy kredyt został całkowicie spłacony, czy jest w trakcie spłaty – skutki wyroku będą różne.
Kredyt frankowy w trakcie spłaty
Jeśli kredyt frankowy nie został jeszcze spłacony, wyrok stwierdzający nieważność umowy kredytowej oznacza, że kredytobiorca może przestać spłacać kolejne raty bez negatywnych konsekwencji prawnych. Sąd zasądza od banku zwrot dochodzonych przez kredytobiorcę kwot, ale kwota ta zazwyczaj jest niższa niż pełne roszczenie, ponieważ kredytobiorca mógł dalej spłacać raty po złożeniu pozwu.
Kredyt frankowy spłacony
W przypadku kredytów frankowych całkowicie spłaconych, kredytobiorca ma prawo żądać zwrotu całości wpłaconych środków. W takiej sytuacji sąd nie rozstrzyga w wyroku o nieważności umowy, a jedynie przyznaje kredytobiorcy zwrot poniesionych kosztów. Informację o nieważności umowy można znaleźć dopiero w uzasadnieniu wyroku, ponieważ z chwilą spłaty kredytu, stosunek prawny wynikający z umowy przestał istnieć.
Jak wygląda rozliczenie z bankiem?
W obu przypadkach, niezależnie od tego, czy kredyt był spłacany, czy już spłacony, następuje wzajemne rozliczenie stron. Kredytobiorca powinien zwrócić bankowi kwotę otrzymanego kredytu, a bank zwraca kredytobiorcy wszystkie uiszczone raty, składki ubezpieczeniowe, prowizje i inne koszty, powiększone o odsetki ustawowe za opóźnienie oraz koszty procesu.
Propozycje rozliczenia banku
Po stwierdzeniu nieważności umowy frankowej, banki często proponują zawarcie porozumień rozliczających. Strony zgadzają się na wzajemne zaspokojenie roszczeń i w rezultacie zapłatę otrzymuje ta strona, której roszczenia są wyższe. Bank i kredytobiorca rezygnują również z dalszych roszczeń, a zabezpieczenia kredytowe są zwalniane.

Przykład rozliczenia
Jeżeli kredytobiorca zaciągnął kredyt na 200 000 zł i wpłacił do banku 500 000 zł, rozliczenie wygląda następująco:
- Kredytobiorca oddaje bankowi 200 000 zł, czyli tyle, ile wynosił kredyt.
- Bank zwraca kredytobiorcy 500 000 zł + odsetki ustawowe za opóźnienie (obecnie 11,25% rocznie) oraz koszty procesu.
Odsetki są naliczane od dnia, w którym kredytobiorca miał prawo żądać zwrotu. Jeśli odsetki są liczone od 3.01.2023 r., a zapłata nastąpiła 2.09.2024 r., odsetki wyniosą 97 332,19 zł. W efekcie kredytobiorca otrzyma od banku 397 332,19 zł plus poniesione koszty procesu.
Gdy kredytobiorca wpłacił mniej niż otrzymał
Jeśli frankowicz wpłacił do banku 150 000 zł przy kredycie na 200 000 zł, rozliczenie wygląda następująco:
- Kredytobiorca oddaje bankowi 200 000 zł, a bank zwraca mu 150 000 zł + odsetki ustawowe i koszty procesu.
- Odsetki za opóźnienie wynoszą 29 199,66 zł, a kredytobiorca zapłaci bankowi różnicę wzajemnych wierzytelności, czyli 20 800,34 zł.

Co zrobić, gdy bank nie zaproponuje porozumienia?
Jeśli bank nie chce zawrzeć porozumienia, kredytobiorca może egzekwować swoje prawa na podstawie wyroku sądu. Kredytobiorca ma prawo do pełnej zapłaty zasądzonej kwoty, a bank może dochodzić zwrotu wypłaconego kredytu. Warto pamiętać, że bank ma 3 lata na dochodzenie swoich roszczeń od momentu zgłoszenia przez kredytobiorcę roszczeń o nieważność umowy. Po tym terminie roszczenie banku ulega przedawnieniu.
Stwierdzenie nieważności umowy frankowej
Stwierdzenie nieważności umowy frankowej daje możliwość odzyskania środków przez kredytobiorców, ale proces rozliczenia z bankiem może być skomplikowany. Kluczowe jest dokładne zrozumienie swoich praw, a także możliwość negocjacji z bankiem. Kredytobiorcy powinni zawsze konsultować swoje działania z prawnikiem, aby maksymalnie zabezpieczyć swoje interesy w procesie rozliczenia z bankiem.
Powyższe informacje pomagają lepiej zrozumieć, na czym polegają rozliczenia z bankiem po stwierdzeniu nieważności umowy frankowej i jakich aspektów należy się spodziewać w praktyce.