Dnia 12 października 2023r. TSUE wydał wyrok w sprawie C 326/22. Pytanie do Trybunału skierował Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie, I Wydział Cywilny, rozpatrując sprawę o sygn. I C 1900/21. Trybunał miał udzielić odpowiedzi na następujące pytanie:
Wysłanie tego zapytania do TSUE miało na celu uzyskanie interpretacji prawa Unii Europejskiej i potwierdzenia, że konsumentom przysługuje prawo do pozyskania dokumentacji związanej z umową kredytową od kredytodawcy, aby móc skutecznie dochodzić swoich praw przed sądem.
Stanowisko Warszawskiego Sądu
W uzasadnieniu swojego zapytania, Sąd Rejonowy stwierdził, że konsument ma prawo do wcześniejszej spłaty kredytu, zarówno w całości, jak i w części. W takich sytuacjach, całkowity koszt kredytu powinien zostać zredukowany o koszty związane z okresem, w którym skrócono czas trwania umowy, nawet jeśli konsument już je ponosił przed dokonaniem spłaty.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, konsument musi być w stanie udowodnić zasadność swoich roszczeń przed sądem, co często wiąże się z koniecznością posiadania stosownych dokumentów. Jednakże, w wielu przypadkach konsumenci nie posiadają już kopii swojej umowy kredytowej. Brak umowy i dokumentacji związanej ze spłatą kredytu może znacząco utrudnić ocenę przez konsumenta z dwóch powodów:
- Prawidłowego rozliczenia zwrotu części kosztów kredytu związanego z wcześniejszą spłatą kredytu.
- Opłacalności wszczęcia postępowania sądowego przeciwko kredytodawcy.
Sąd zauważył także, że na konsumentach nie spoczywa obowiązek przechowywania dokumentacji kredytowej. Warszawski Sąd podkreślił, że w jego ocenie możliwość pozyskania dokumentacji bezpośrednio od kredytodawcy wynika z zasady skuteczności prawa Unii Europejskiej. W innym przypadku, ograniczenie dostępu konsumenta do niezbędnych dokumentów mogłoby znacząco utrudnić możliwość dochodzenia swoich roszczeń i praw. W konsekwencji wytoczenie powództwa przeciwko kredytodawcy mogłoby stanowić znaczne ryzyko, co z kolei mogłoby odstraszyć konsumentów od korzystania z praw i uprawnień, które im przysługują.
Co orzekł TSUE w sprawie C-326/22?
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że konsumentom przysługuje prawo żądania od kredytodawcy wydania niezbędnych dokumentów związanych z umową kredytową. To prokonsumenckie podejście potwierdza, że kredytodawca ma obowiązek udostępnić taką dokumentację konsumentowi. Decyzja Trybunału ma na celu wzmocnienie ochrony praw konsumentów i umożliwienie im bardziej skutecznego korzystania z przysługujących im uprawnień w przypadku sporów z kredytodawcą.
Według radcy prawnego Emila Mędreckiego, konsument ma prawo żądać od kredytodawcy udostępnienia dokumentów, które pozwolą mu ocenić, czy doszło do naruszeń, nawet jeśli te dokumenty mogą później być używane jako dowód przeciwko kredytodawcy.
Co wyrok oznacza dla kredytobiorców?
Ogłoszony wyrok TSUE wyraźnie podkreśla, że Trybunał widzi potrzebę skutecznej, sądowej ochrony praw konsumentów, zwłaszcza w relacjach z kredytodawcami, gdzie konsument jest zazwyczaj słabszą stroną umowy. To stanowi ważny sygnał dotyczący priorytetu ochrony interesów konsumentów na poziomie unijnym.
Ponadto, wyrok pozwala sądzić, że konsument ma prawo żądać od kredytodawcy wydania dokumentów, które pomogą mu ustalić, czy doszło do naruszeń ze strony kredytodawcy.