Zarówno ostatni wyrok TSUE jak i najnowsza nowelizacja kodeksu postepowania cywilnego mogą spowodować szybsze rozpoznanie spraw sądowych Frankowiczów i szybsze wydawanie wyroków. Przypomnijmy, w związku z ostatnim wyrokiem TSUE z 21.09.2023 r. C-139/22, sądy nie muszą już indywidualnie badać uczciwości zapisów umowy, jeżeli są one wpisane do Rejestru Klauzul Niedozwolonych.
Dodatkowo sądy nie muszą badać już indywidualnych cech kredytobiorcy, jak np. wykształcenie, doświadczenie zawodowe czy wiedzę w danej dziedzinie. Ze swoich praw jako konsument może korzystać również i pracownik banku – jeżeli kwestionuje swoją umowę kredytową. Mogą odpaść zatem zbędne dodatkowe czynności – jak np. przesłuchanie stron, czy badanie jaką wiedzę czy wykształcenie posiada konkretny konsument.
Zmiany w kodeksie postępowania cywilnego
Ponadto w dniu 13.09.2023 r. została ogłoszona ustawa, z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw.
Ogłoszona nowelizacja wprowadza mniejsze lub większe zmiany aż w 31 ustawach, w tym również w kodeksie postępowania cywilnego.
Niektóre z przyjętych rozwiązań, powinny również pozytywnie wpłynąć na szybkość rozpoznawania spraw cywilnych.
Do tych zmian należą m. in.
- możliwość przeprowadzania rozpraw zdalnych,
- możliwość doręczania pism pełnomocnikom profesjonalnym za pośrednictwem portalu informacyjnego sądu
- oraz zasada jednoosobowego składu sądu w postępowaniu odwoławczym.
Generalnie zmiany należy ocenić jako korzystne dla stron procesu cywilnego. Z całą pewnością wprowadzenie zasady składu jednoosobowego sądu odwoławczego pozwoli na rozpoznanie znacznie większej ilości spraw przy niezmienionej liczbie sędziów w danym sądzie.
Sprawy frankowe – czy będą szybsze wyroki?
Niemniej jednak, zmianę wprowadzającą możliwość doręczeń poprzez portal informacyjny sądu, należy ocenić jako połowiczną. Ustawodawca nadal nie przewiduje bowiem umożliwienia pełnomocnikom stron wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem ww. Portalu (w tym w relacjach dwustronnych między samymi pełnomocnikami) – co uczyniłoby proces cywilny bardziej transparentnym dla wszystkich zainteresowanych, a ponadto mogłoby wpłynąć na znaczne skrócenie czasu trwania samego postępowania cywilnego.
Zmiana KPC, wprowadzająca zasadę 1-osobowego składu sądu II instancji (zarówno w postępowaniach apelacyjnych, jak i zażaleniowych), ma związek z zamieszaniem wokół uchwały Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2023 r. sygn. III PZP 6/22, która pozostawała w kontrze do przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tzw. ustawa covidowa). Przyjęta nowelizacja, powinna rozwiać na przyszłość wątpliwości i niepewność co do ważności wyroków sądu II instancji w których orzekałby jeden sędzia. Zmiana ta weszła w życie 28 września 2023r.
Co istotne, nowelizacja dotyczy również spraw już rozpoznawanych w sądzie drugiej instancji na dzień wejścia tej zmiany w życie. Chodzi o sprawy w których nie wydano jeszcze postanowienia o zamknięciu rozprawy. W takich sytuacjach sprawę przejmuje ten sędzia z dotychczasowego składu 3-osobowego, który był sędzią-sprawozdawcą.
Składy sędziowskie – jakie zmiany po nowelizacji Kodeksu Postępowania Cywilnego?
Od zasady jednoosobowego składu w postępowaniu odwoławczym przewidziano oczywiście wyjątki. Sąd drugiej instancji będzie zobowiązany rozpoznać sprawę w składzie trzech sędziów:
- w sprawach majątkowych, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia choćby w jednej z wniesionych apelacji przekracza milion złotych,
- w sprawach w których sąd okręgowy jest rzeczowo właściwy jako sąd I instancji bez względu na wartość przedmiotu sporu;
- w sprawach rozpoznawanych w pierwszej instancji w składzie trzech sędziów
Jest jeszcze jeden wyjątek. Pomimo tego, że zgodnie z ustawą konkretna sprawa powinna być rozpoznana w drugiej instancji przez jednego sędziego, to jednocześnie prezes sądu może zarządzić rozpoznanie takiej sprawy w składzie trzech sędziów, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy.
Zasada jednoosobowego składu sądu jako sądu odwoławczego, została również wprowadzona w sprawach niemajątkowych o rozwód, o separację, w sprawach o unieważnienie małżeństwa oraz o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa jak również w sprawach o ubezwłasnowolnienie.
Frankowicze - jakie zmiany w przepisach?
Zmiana dotycząca możliwości przeprowadzenia posiedzenia jawnego w formie posiedzenia zdalnego, wchodzi w życie 6 m-cy od ogłoszenia ustawy, tj. 14 marca 2024 r. Przeprowadzanie rozprawy za pośrednictwem środków informatycznych pozwalających na komunikowanie się na odległość, a więc w formie wideokonferencji, było dotychczas możliwe za sprawą tymczasowych rozwiązań wprowadzonych tzw. ustawą covidową. Przepisy te jednak miały charakter przejściowy i były ściśle związane ze stanem epidemicznym a następnie ze stanem zagrożenia epidemicznego wprowadzonym w związku z pandemią COVID – 19. Stan zagrożenia epidemicznego został zniesiony 1 lipca 2023 r. Tym samym przepisy umożliwiające przeprowadzanie rozpraw zdalnych na podstawie tzw. ustawy covidowej miałyby jedynie zastosowanie do 01.07.2024 r.
Zgodnie z nowym przepisem, posiedzenia zdalne mogą być zarządzone przez sąd z urzędu lub na wniosek osoby, która ma uczestniczyć w posiedzeniu. Osoba która ma uczestniczyć w posiedzeniu wyznaczonym przez sąd, ma prawo złożyć wniosek, o wyznaczenie posiedzenia zdalnego – w terminie 7 dni od dnia doręczenia jej zawiadomienia albo wezwania. Rozprawa zdalna może być wyznaczona tylko gdy nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na charakter czynności, które mają być dokonane na posiedzeniu, a przeprowadzenie posiedzenia zdalnego zagwarantuje pełną ochronę praw procesowych stron i prawidłowy tok postępowania.
Kolejna zmiana, która również może mieć pozytywny wpływ na szybkość rozpoznawania spraw cywilnych, dotyczy upoważnienia sądu, do udostępniania stronom poszczególnych dokumentów z akt sprawy poprzez Portal Informacyjny Sądów Powszechnych. Tym samym zmiana ta przenosi na stałe rozwiązania przyjęte w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowej (dalej także jako „ustawa covidowa”).
Wiążą się z tym również zmiany wprowadzone jednocześnie w ustawie o radcach prawnych oraz w ustawie o adwokaturze, nakładające na radców prawnych oraz adwokatów obowiązek posiadania konta w portalu informacyjnym.
Doręczenie przez portal informacyjny nie dotyczy natomiast pism, które podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub innymi dokumentami niepochodzącymi od sądu, chyba że sąd dysponuje ich kopią utrwaloną w postaci elektronicznej.
Dodatkowo, na mocy znowelizowanych przepisów, sąd ma możliwość udostępniania również biegłym sądowym dokumentację z akt sprawy poprzez Portal Informacyjny Sądów Powszechnych (na potrzeby wydania przez nich opinii, co może znacznie przyspieszyć ich sporządzanie). Wiąże się z tym również obowiązek każdego biegłego sądowego utworzenia swojego konta imiennego w tymże Portalu przed dniem 14 marca 2024 r.,
