Roszczenia banków w zakresie zwrotu kwoty w wysokości wypłaconego kapitału kredytu ulegają przedawnieniu po upływie 3 lat od dnia, kiedy kredytobiorca wyraził chęć unieważnienia umowy kredytu. Banki starają się przestrzegać wskazanego terminu. Nie chcą bowiem dopuścić do sytuacji przedawnienia ich kluczowego roszczenia względem kredytobiorcy. Co w sytuacji kiedy bank przegapi ww. termin? W takiej sytuacji Sąd może oddalić powództwo banku, co jest niezwykle korzystne dla kredytobiorców.
Uchwała Sądu Najwyższego – przedawnienie roszczeń
Sąd Najwyższy wydał uchwałę w składzie 7 sędziów, mającą moc zasady prawnej, w której rozstrzygnął kwestię dotyczącą daty początkowej biegu terminu przedawnienia roszczeń banku wobec klienta po unieważnieniu umowy kredytu frankowego. Sąd Najwyższy ustalił, że termin przedawnienia nie może rozpocząć się wcześniej niż w momencie, w którym kredytobiorca zostaje odpowiednio poinformowany o skutkach nieważności umowy i oficjalnie oświadcza, że chce, aby ta umowa została unieważniona. Sąd Najwyższy zaznaczył, że w sytuacji, gdy nie ma jednoznacznie określonego momentu, można oprzeć się na oświadczeniu, złożonym przez kredytobiorcę przed sądem po wcześniejszym poinformowaniu go o konsekwencjach unieważnienia kredytu.
Zastosowanie uchwały - przedawnienie roszczeń
Bez wątpienia można wskazać, że sądy interpretują uchwałę Sądu Najwyższego w sposób zdecydowanie niekorzystny dla banków, stwierdzając przedawnienie roszczeń o zwrot kapitału wypłaconego przez bank. Dla przykładu można wskazać:
- Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 kwietnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt V ACa 45/22, w którym Sąd oddalił roszczenia banku przeciwko kredytobiorcy, z uwagi na przedawnienie roszczenia banku; Sąd wprost powołał się na Uchwałę SN z 7 maja 2021 r. i wskazał, że już z samej reklamacji skierowanej do banku wynika, że kredytobiorcy wyrazili wolę unieważnienia umowy kredytu i byli świadomi skutków jej unieważnienia; Tym samym bank od daty złożenia przedmiotowej reklamacji miał 3 lata na to, by zażądać od kredytobiorców zwrotu udzielonego kapitału kredytu; Bank wskazanego terminu nie zachował.
- Wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 28 lutego 2023r. w sprawie o sygn. akt I C 2808/21, w którym Sąd oddalił roszczenie banku o zwrot udzielonego kapitału, z uwagi na przedawnienie roszczenia banku. Sąd przyjął, że początek okresu trzech lat przedawnienia roszczeń banku nastąpił w momencie kiedy kredytobiorca już w 2017r. powołał wprost na nieważność umowy kredytu. Natomiast bank wytoczył powództwo o zwrot wypłaconego kapitału dopiero w grudniu 2021r., tj. po upływie okresu 3 lat.
Przedawnienie roszczeń a wyrok TSUE
Kilka miesięcy po wydaniu ww. Uchwały Sądu Najwyższego, tj. w dniu 14 grudnia 2023 r., TSUE wydał istotny wyrok dla kredytobiorców. Zasadnicze było pytanie, kiedy przedawnienie roszczeń banku rozpoczyna swój bieg. Trybunał orzekł, że przedawnienie roszczeń banku nie może być liczone od trwałej bezskuteczności umowy kredytowej. Tym samym TSUE potwierdził, że początek biegu terminu przedawnienia banku nie może rozpocząć się później niż bieg terminu przedawnienia roszczeń konsumenta. Należy jednak pamiętać, że sądy krajowe mogą podejść różnie do składanego zarzutu przedawnienia i niekoniecznie mogą się stosować w pełni do wytycznych Trybunału.
Wątpliwości dotyczące przedawnienia roszczeń banku?
Oczywiście odpowiedź brzmi: „tak”. W dniu 31 stycznia 2024r. Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie pod sygn. akt V ACa 1242/22 sformułował dwa pytania prejudycjalne do TSUE. Sąd Apelacyjny oczekuje jasnego stanowiska, co z biegiem terminu przedawnienia roszczenia restytucyjnego banku wobec konsumenta w sytuacji, gdy po wyeliminowaniu z umowy kredytowej postanowień abuzywnych nie może ona dalej obowiązywać:
- czy wspomniany już bieg przedawnienia roszczenia banku nie rozpoczyna się dopóki konsument wykonuje umowę i nie zgłasza wobec niego swoich roszczeń czy zarzutów opartych o klauzule abuzywne?
- czy występują względy sprzeciwiające się przedawnieniu roszczenia restytucyjnego banku wobec konsumenta?
Na odpowiedź na powyższe pytania musimy jednak jeszcze poczekać.
