Nieważne umowy frankowe | Dlaczego sądy unieważniają umowy kredytu CHF i co to oznacza dla frankowicza?
W ostatnich latach coraz więcej frankowiczów wytacza powództwa przeciwko bankom, głównie w związku z kredytami udzielanymi we frankach szwajcarskich. Skala tego zjawiska stale rośnie, a sądy coraz częściej wydają wyroki na korzyść frankowiczów, uznając, że zawarte umowy były wadliwe. Co dokładnie oznacza, że umowy frankowe są nieważne? Na jakiej podstawie sądy stwierdzają ich bezskuteczność?
Przyczyn jest kilka. Od stosowania w umowach klauzul niedozwolonych (abuzywnych), przez brak przejrzystych informacji o ryzyku kursowym, aż po jednostronne ustalanie kursów walut przez banki. Tego rodzaju działania naruszają interesy frankowiczów i są niezgodne z obowiązującym prawem, co sprawia, że nieważne umowy frankowe coraz częściej stają się przedmiotem pozytywnych dla frankowiczów rozstrzygnięć sądowych.
W poniższym artykule wyjaśniamy, czym jest nieważność umowy frankowej, jakie są podstawy prawne jej unieważnienia oraz co to oznacza dla frankowiczów walczących o swoje prawa.
Co oznacza, że umowa frankowa jest nieważna?
Umowa nieważna to taka, która od początku nie wywołuje skutków prawnych. W praktyce oznacza to, że strony nie są związane jej zapisami. Jakby umowa nigdy nie została zawarta.
W kontekście kredytów frankowych oznacza to, że frankowicz nie ma obowiązku dalszej spłaty rat na warunkach określonych w umowie. Może domagać się od banku zwrotu środków, które już uiścił zarówno z tytułu kapitału, jak i odsetek.
Dodatkowo możliwe jest rozliczenie stron na podstawie zasady zwrotu nienależnych świadczeń. Każda ze stron musi zwrócić to, co otrzymała. W efekcie bank oddaje frankowiczowi znaczne kwoty, a sam kredyt przestaje istnieć w dotychczasowej formie.
Nieważność umowy frankowej może wynikać z obecności klauzul abuzywnych lub z naruszenia obowiązków informacyjnych banku wobec konsumenta. Sąd, analizując dokument, bada jego zgodność z przepisami prawa cywilnego i ochrony konsumentów.
Nieważne umowy frankowe – główne problemy
Przez wiele lat banki oferowały kredyty hipoteczne denominowane lub indeksowane do franka szwajcarskiego. W rzeczywistości jednak większość klientów otrzymywała środki w złotówkach. Mimo to ich zadłużenie było przeliczane według kursu CHF.
Kluczowy problem polegał na tym, że kurs był ustalany jednostronnie przez bank, bez jasnych i obiektywnych zasad. Frankowicze nie mieli wpływu na sposób przeliczania zobowiązań, a kurs mógł się zmieniać w sposób trudny do przewidzenia.
Dodatkowo banki często nie wyjaśniały dokładnie, jak działają mechanizmy przeliczeniowe. Zapisy dotyczące waloryzacji były niezrozumiałe dla przeciętnego klienta. Brak przejrzystości i niewystarczające wyjaśnienie mechanizmów powodowały, że konsumenci nie byli w stanie ocenić rzeczywistego ryzyka.
W efekcie wielu klientów podpisało umowy, nie zdając sobie sprawy z możliwego wzrostu zadłużenia. Dla wielu oznaczało to wzrost rat i salda kredytu o dziesiątki, a nawet setki tysięcy złotych, mimo regularnych spłat.
Nieważne umowy frankowe – klauzule abuzywne
W wielu umowach kredytu frankowego występowały tzw. klauzule abuzywne. Czyli zapisy rażąco naruszające prawa konsumenta (frankowicza).
Jeśli sąd uzna daną klauzulę za abuzywną, nie wiąże ona klienta. Często prowadzi to do stwierdzenia, że cała umowa kredytowa jest nieważna, co ma ogromne znaczenie dla frankowiczów walczących o swoje prawa.
Brak rzetelnej informacji od banku
Banki nie zawsze informowały klientów o ryzyku związanym z kredytem frankowym. Frankowicze często nie byli świadomi, jak bardzo może wzrosnąć wysokość rat i saldo zadłużenia.
Wielu z nich było przekonanych, że zaciągają bezpieczny kredyt. W praktyce zadłużenie nierzadko rosło nawet dwukrotnie, co prowadziło do poważnych konsekwencji finansowych.
Stanowisko sądów i TSUE w sprawie nieważnych umów frankowych
Polskie sądy w licznych przypadkach uznają nieważne umowy frankowe, powołując się na przepisy unijne oraz orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).
TSUE wielokrotnie podkreślał, że ochrona konsumentów musi być realna i skuteczna. Klauzule niedozwolone a zwłaszcza dotyczące przeliczania walut nie mogą być akceptowane przez prawo.
Trybunał uznał również, że jeśli klauzula abuzywna jest kluczowa dla całej umowy, całość może zostać unieważniona. Nie można jej zastępować innymi zapisami ani „naprawiać” przez sąd.
Sąd Najwyższy także wielokrotnie wskazywał, że banki miały obowiązek rzetelnego informowania klientów o ryzyku kursowym. Jego brak jest poważnym naruszeniem interesów konsumenta.
Dzięki temu linia orzecznicza w Polsce staje się coraz bardziej jednolita i korzystna dla frankowiczów. Wyroki jasno wskazują, że umowy zawierające nieuczciwe zapisy nie mogą stanowić podstawy do dochodzenia roszczeń przez banki.
Co oznacza unieważnienie umowy frankowej dla frankowicza?
Jeśli sąd stwierdzi, że umowa kredytowa jest nieważna, frankowicz może liczyć na konkretne korzyści finansowe. Przestaje być zobowiązany do dalszej spłaty kredytu na warunkach określonych w umowie.
Ponadto może odzyskać wszystkie dotychczas wpłacone raty kapitałowe i odsetkowe, po dokonaniu wzajemnego rozliczenia z bankiem. W praktyce możliwy jest zwrot nawet kilkudziesięciu lub kilkuset tysięcy złotych.
Jeśli masz kredyt we frankach, warto sprawdzić, czy Twoja umowa może być uznana za nieważną.
Podsumowanie – nieważne umowy frankowe to realna szansa na odzyskanie pieniędzy
Umowy frankowe zawierały często zapisy budzące poważne wątpliwości co do ich zgodności z prawem i zasadami uczciwego obrotu.
Wielu frankowiczów nie zostało odpowiednio poinformowanych o ryzyku kursowym, co miało kluczowy wpływ na ich decyzje.
Orzecznictwo sądów krajowych i unijnych zmierza w kierunku skutecznej ochrony konsumenta jako słabszej strony relacji z bankiem. Nieważne umowy frankowe mają na celu przywrócenie równowagi między stronami i eliminację nieuczciwych praktyk.
Każdy posiadacz kredytu frankowego powinien rozważyć podjęcie kroków prawnych na podstawie obowiązujących przepisów oraz korzystnych wyroków sądów. W celu weryfikacji umowy najlepiej skonsultować się z doświadczoną kancelarią specjalizującą się w sprawach frankowych. Kancelaria Mędrecki, Wilk i Wspólnicy oferuje bezpłatną analizę umowy frankowej oraz przedstawia możliwe dalsze kroki, w tym działania zmierzające do unieważnienia umowy lub inne dostępne rozwiązania.
