Temat tzw. kredytów frankowych od lat budzi emocje zarówno wśród kredytobiorców, jak i w środowisku prawnym. Po licznych wyrokach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) oraz polskich sądów coraz więcej osób zastanawia się, czy – i na jakiej podstawie – mogą przestać spłacać swój kredyt frankowy. Czy jest to możliwe? Jakie niesie to ze sobą konsekwencje? Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje, które warto znać.
Kredyt frankowy – krótki kontekst
Kredyty frankowe to potoczne określenie umów kredytowych zawieranych w złotówkach, ale indeksowanych lub denominowanych do franka szwajcarskiego (CHF). Głównym problemem tych kredytów są tzw. klauzule niedozwolone, czyli postanowienia umowy, które nie zostały uzgodnione z konsumentem, a które od początku stawiają konsumenta w gorszej pozycji. W wielu przypadkach sądy uznają, że banki stosowały w umowach niedozwolone klauzule, co otwiera drogę do unieważnienia umów CHF.
Czy można przestać spłacać kredyt frankowe?
Zanim kredytobiorca zaprzestanie spłaty rat, musi mieć ku temu podstawy prawne – najlepiej poparte orzeczeniem sądu. Istnieją dwie możliwości:
Wniesienie pozwu o unieważnienie umowy kredytowej i zabezpieczenie roszczenia
W praktyce najbezpieczniejszym rozwiązaniem dla Frankowicza jest złożenie pozwu przeciwko bankowi o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytowej (upraszczając: o unieważnienie umowy kredytu). Coraz więcej sądów przychyla się do takich roszczeń dotyczących nieważności umowy, jednak postępowanie sądowe może potrwać.
Wniosek o zabezpieczenie roszczenia – czy warto?
Dobrym rozwiązaniem jest jednoczesne (w pozwie) złożenie wniosku o zabezpieczenie roszczenia. Jeśli sąd uwzględni taki wniosek, umożliwia to tymczasowe wstrzymanie spłaty rat kredytu do czasu zakończenia postępowania sądowego.
Jeżeli sąd wyda postanowienie o zabezpieczeniu roszczenia, a postanowienie to stanie się prawomocne, kredytobiorca może legalnie zaprzestać spłaty kredytu, bez ryzyka konsekwencji ze strony banku.
Postanowienie sądu a wstrzymanie spłaty kredytu
Ważne: Postanowienie sądu o zabezpieczeniu roszczenia jest wykonalne od razu – od dnia jego wydania lub od daty wskazanej w treści postanowienia. Jednakże samo postanowienie nie jest jeszcze prawomocne. Bank ma prawo złożyć zażalenie, które zostanie rozpoznane przez sąd wyższej instancji. W efekcie:
- jeśli sąd uwzględni zażalenie banku – postanowienie o zabezpieczeniu upada,
- jeśli sąd oddali zażalenie – postanowienie staje się prawomocne.
W praktyce oznacza to, że od momentu wydania postanowienia można zaprzestać płatności kolejnych rat kredytu. Jednakże Kancelaria Mędrecki Wilk zaleca ostrożność – najlepiej pozostawiać środki przeznaczone na spłatę rat np. na rachunku oszczędnościowym aż do momentu uprawomocnienia się postanowienia.
Zabezpieczenie roszczenia w sprawach frankowych – jak to działa i dlaczego warto
Zabezpieczenie roszczenia to instytucja prawa cywilnego, która ma na celu ochronę interesów strony postępowania na czas trwania procesu. W sprawach frankowych stało się ono niezwykle istotnym narzędziem, ponieważ pozwala kredytobiorcy – po złożeniu pozwu – legalnie wstrzymać się od spłaty rat kredytu do momentu wydania prawomocnego wyroku. Oznacza to, że nie trzeba przez przez czas trwania procesu spłacać kredytu, który finalnie może zostać uznany za nieważny.
Na jakiej podstawie prawnej opiera się zabezpieczenie roszczenia?
Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (art. 730 oraz 730¹), sąd może udzielić zabezpieczenia, jeżeli:
- roszczenie zostało uprawdopodobnione, oraz
- występuje interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.
W przypadku kredytów frankowych oznacza to, że:
- Powód (kredytobiorca) musi przedstawić argumenty i dowody, że jego roszczenie – np. o unieważnienie umowy – ma podstawy prawne i faktyczne.
- Musi też wykazać, że dalsze wykonywanie umowy (czyli spłata rat) mogłoby narazić go na szkodę lub pogorszenie sytuacji finansowej.
Co ważne – sądy nie wymagają udowodnienia roszczenia, wystarczy uprawdopodobnienie, czyli przedstawienie wiarygodnych przesłanek i dokumentów (np. umowy kredytowej z abuzywnymi postanowieniami).
Samodzielna decyzja o zaprzestaniu spłat
Podjęcie jednostronnej decyzji o zaprzestaniu spłat, bez postanowienia sądu, jest ryzykowne. Bank może:
- wypowiedzieć umowę kredytową,
- wystąpić o nakaz zapłaty,
- wpisać dłużnika do rejestru BIK,
- rozpocząć egzekucję komorniczą.
Dlatego nie zaleca się podejmowania takich kroków bez uprzedniego zabezpieczenia swoich interesów prawnych.
Podsumowanie – co warto zapamiętać?
Nie należy samodzielnie przestawać spłacać kredytu, jeśli nie ma się odpowiedniej podstawy prawnej. Najbezpieczniej jest złożyć pozew i wniosek o zabezpieczenie roszczenia – wtedy sąd może zawiesić obowiązek spłat. Warto skorzystać z pomocy kancelarii, takiej jak Kancelaria Mędrecki Wilk i Wspólnicy specjalizującej się w sprawach frankowych.
